tijdreizen met Sabena
Oude foto’s prikkelen vandaag meer dan ooit de verbeelding. De afgebeelde personen op gevonden foto’s blijven ons vaak onbekend maar hun stijl, hun omgeving en bedrijvigheid zijn herkenbaar uit films en televisieseries. Wij zijn heden ten dage tijdreizigers die houden van vintage en het verzamelen van objecten waarvan het praktisch nut lang geleden begraven werd. Het object draagt een spoor van een verhaal dat reeds verteld is en nu opnieuw gekoesterd wordt. Het is een bijzondere opdracht om op zoek te gaan naar aanwijzingen die een tipje van de sluier oplichten en de geschiedenis van het beeld kunnen prijsgeven.
Recent kreeg ik een fotoalbum uit de jaren ‘50 in handen. Het gaat om een middelgroot album dat met grote zorg is samengesteld is uit postkaarten, zelfgemaakte foto’s en brochures. Een elegante jonge vrouw vertolkt de hoofdrol op de foto’s en verleidt de camera tegen een achtergrond van een reis rond de wereld. Naast een steeds terugkerend bezoek aan Oostenrijk in de winterperiode worden we meegenomen naar zonovergoten bestemmingen als Griekenland en Mexico.
Het blijft voor een amateur gok en giswerk maar de detective in mij kan niet wachten om het gekregen fifties fotoboek onder de loep nemen. Elk reisverslag in het album opent met een kleine advertentie van gewezen luchtvaartmaatschappij Sabena waarop de bestemming wordt aangeduid en een figuur in traditionele klederdracht het vakantieland illustreert. De knappe blondine verkeert tijdens alle reizen in een bont gezelschap met wie ze gretig op de foto gaat. Voor elk kiekje tovert de jeugdige schoonheid een stralende tandpasta-glimlach tevoorschijn en poseert ze naar het voorbeeld van de modebladen zonder ophouden voor de lens van de camera. Wie de fotograaf van dienst is, blijft een raadsel. Sommige beelden verraden de aanwezigheid van een vaderfiguur die zijn dochter resoluut in het middelpunt van iedere herinnering plaatst.
In het album prijken op de zwarte papieren pagina’s ook landschappen en stadsgezichten die al dan niet door de hoofdrolspeelster werden gefotografeerd. Het maken van foto’s was in de jaren ‘50 sinds geruime tijd ingeburgerd in het gezinsleven en was niet langer enkel bestemd voor de kenner ter zake of de heer des huizes. Ook vrouwen werden actief aangemoedigd door de fabrikanten om een camera te bedienen. Het ontwikkelen en afdrukken van het beeldmateriaal bleef weliswaar het werk van de lokale fotowinkel.
Sommige opnames in het fotoalbum werden herwerkt als postkaart. Daaruit zouden we kunnen concluderen dat een dergelijke service werd aangeboden in populaire vakantieoorden. Facebook avant la lettre voor wie instant een foto van zichzelf bij een bezienswaardigheid wil posten. En bovendien een mooie duit in het zakje van de dorpsfotograaf.
Een beeldarchief, persoonlijk of collectief, is voor mij een geschenk uit de hemel. Een schept de mogelijkheid om te selecteren, opnieuw te combineren en een eigen verhaal te maken. Collectiebeheerders verwensen dit idee zeer zeker maar ik schep genoegen in de deconstructie van het geheel en het samenstellen van nieuwe composities. De eigenaardigheden van amateurbeelden bekijken met 21ste eeuwse ogen geeft de foto’s een kans om te overleven in de eindeloze stroom aan visuele indrukken. Het is een mooie gedachte dat de foto’s van Chris (de enige naam die telkens in het album wordt vermeld) blijft bestaan in de vitrinekast van het prentenkabinet.
